Nelson Mandela’s betrokkenheid bij gewapend verzet was voornamelijk via Umkhonto we Sizwe (MK), de gewapende vleugel van het African National Congress (ANC), die hij in 1961 mede oprichtte. Zijn rol was strategisch in plaats van operationeel—hij hielp bij het plannen van sabotagecampagnes, maar voerde zelf geen aanvallen uit.

Waarom wendde Mandela zich tot sabotage?

Tot het begin van de jaren 60 richtten Mandela en het ANC zich op geweldloos verzet, geïnspireerd door figuren zoals Mahatma Gandhi. Echter, na het bloedbad van Sharpeville (1960)—waar de politie 69 ongewapende demonstranten doodde—concludeerden Mandela en andere ANC-leiders dat vreedzaam protest alleen niet voldoende was om apartheid te beëindigen. De regering had het ANC verboden, waardoor legaal verzet onmogelijk werd.

Oprichting van Umkhonto we Sizwe (1961)

• Mandela hielp MK op te richten als een aparte organisatie om sabotageacties uit te voeren, terwijl het ANC officieel vasthield aan geweldloos verzet.

• Het doel was om overheidsinfrastructuur aan te vallen (krachtcentrales, militaire installaties, communicatielijnen) en niet burgers.

• Ze hoopten de apartheidstaat onder druk te zetten zonder het bloedvergieten van een volledige guerrillaoorlog.

Sabotage-aanvallen (1961–1963)

Onder Mandela’s leiding voerde MK tientallen bomaanslagen uit op regerings- en economische infrastructuur, waaronder:

1. 16 december 1961 – MK lanceerde zijn eerste bomaanslagen, gericht op:

   • Overheidskantoren in Johannesburg

   • Elektrische hoogspanningsmasten

   • Postkantoren

   • Andere strategische locaties

2. 1962-1963 – Meerdere aanvallen op politiebureaus, spoorlijnen en andere infrastructuur.

   • Deze aanvallen waren bedoeld om de staat te ontregelen en haar apartheidspolitiek te ondermijnen.

   • In deze vroege MK-operaties vielen geen dodelijke slachtoffers, omdat Mandela de nadruk legde op het vermijden van burgergeweld.

Mandela’s arrestatie & het rivonia-proces (1962-1964)

• Augustus 1962: Mandela werd gearresteerd wegens illegaal reizen en veroordeeld tot vijf jaar gevangenisstraf.

• Juli 1963: De politie viel Lilliesleaf Farm binnen (het geheime hoofdkwartier van MK) en vond documenten die hem en anderen aan sabotageacties koppelden.

• Rivonia-proces (1963-1964): Mandela en zijn mede-beschuldigden werden aangeklaagd wegens sabotage en pogingen tot omverwerping van de regering.

Mandela’s toespraak bij het Rivonia-proces (1964)

In plaats van de aanklachten te ontkennen, gaf Mandela toe sabotage te hebben gepland, maar stelde hij dat dit noodzakelijk was om tegen onrecht te vechten. Zijn beroemde woorden:

"Ik heb die lange weg naar vrijheid bewandeld... Ik heb gevochten tegen blanke overheersing, en ik heb gevochten tegen zwarte overheersing. Ik koester het ideaal van een democratische en vrije samenleving... Het is een ideaal waarvoor ik bereid ben te sterven."

Hij werd veroordeeld tot levenslang op Robbeneiland.

Erfenis

• Terwijl sommigen Mandela als een "terrorist" beschouwden, zag het grootste deel van de wereld hem als een vrijheidsstrijder tegen apartheid.

• In 1990, na 27 jaar gevangenschap, werd hij vrijgelaten en leidde hij Zuid-Afrika naar democratie, waarna hij in 1994 de eerste zwarte president werd.

• In 2008 werd Mandela officieel verwijderd van de Amerikaanse terreurlijst.